We hebben de neiging ons lichaam en onze fysieke gezondheid veel meer te bewaken dan onze emotionele gezondheid. We krijgen bijvoorbeeld jaarlijks fysieke check-ups maar het idee om een ‘psychologische check-up’ te krijgen is ons volkomen vreemd.

We weten dat als een klein lichamelijk letsel zoals een snee na verloop van tijd pijnlijker wordt, dit een teken is van een ernstigere infectie.

Maar als het niet lukt om een promotie op het werk te krijgen en dat na een aantal weken nog steeds emotioneel pijnlijk is, weten we niet dat we misschien depressief aan het worden zijn.

We reageren veel proactiever op fysieke pijn dan op emotionele pijn. Maar, afgezien van catastrofale verwondingen of ziekten, heeft emotionele pijn vaak veel meer invloed op ons leven dan fysieke pijn.

Hier zijn vijf redenen waarom emotionele pijn erger kan zijn dan fysieke pijn:

1. Herinneringen activeren emotionele pijn maar zelden fysieke pijn: als je je herinnert aan de tijd dat je je been brak, krijg je zelden pijn in je been, maar als je je herinnert aan de tijd dat je je afgewezen voelde voor je verliefdheid op de middelbare school, krijg je soms aanzienlijke emotionele pijn. Ons vermogen om emotionele pijn op te roepen door ons alleen maar verontrustende gebeurtenissen te herinneren, is diepgaand en staat in schril contrast met ons totale onvermogen (gelukkig) om fysieke pijn opnieuw te ervaren.
2. We gebruiken fysieke pijn als afleiding van emotionele pijn, niet andersom: sommige tieners en volwassenen doen aan zelfverminking (oppervlakkig snijden van hun vlees met een mes) omdat de fysieke pijn die het oproept hen afleidt van hun emotionele pijn, waardoor ze verlichting krijgen. Maar hetzelfde werkt niet omgekeerd, daarom zien we zelden dat een vrouw ervoor kiest om de pijn van een natuurlijke bevalling te beheersen door de afwijzingsbrief van haar favoriete universiteit opnieuw te lezen.
3. Fysieke pijn veroorzaakt veel meer empathie van anderen dan emotionele pijn: wanneer we een vreemde zien die wordt aangereden door een auto, huiveren we, snakken we naar adem of schreeuwen en rennen om te zien of ze in orde zijn. Maar als we een vreemdeling gepest of beschimpt zien, is het onwaarschijnlijk dat we een van die dingen zullen doen. We onderschatten consequent de emotionele pijn van anderen, maar zelden hun fysieke pijn. Verder worden deze hiaten in empathie voor emotionele pijn soms alleen verminderd als we zelf een vergelijkbare emotionele pijn hebben ervaren.
4. Emotionele pijn blijft echo’s produceren, heel anders dan fysieke pijn: als je een telefoontje kreeg over het overlijden van je ouders terwijl je op Valentijnsdag een romantische kreeft maaltijd met je partner had, zal het waarschijnlijk een paar jaar duren voordat je kunt genieten van kreeft of Valentijnsdag Dag zonder extreem verdrietig te worden. Maar als je je voet brak tijdens het spelen van softbal in een amateur competitie, ben je waarschijnlijk weer op het veld zodra je volledig genezen bent. Fysieke pijn laat meestal weinig echo’s achter (tenzij de omstandigheid van de verwonding emotioneel traumatisch was), terwijl emotionele pijn talloze herinneringen, associaties en triggers achterlaat die onze pijn telkens reactiveren wanneer we ze tegenkomen.
5. Emotionele pijn kan ons zelfrespect en onze mentale gezondheid op lange termijn schaden terwijl fysieke pijn dat zelden doet. Fysieke pijn moet behoorlijk extreem zijn om onze persoonlijkheid te beïnvloeden en onze mentale gezondheid te schaden (nogmaals, tenzij de omstandigheden ook emotioneel traumatisch zijn). In contrast kunnen zelfs slechts enkele episodes van emotionele pijn onze emotionele gezondheid langdurig schaden. Als een examen op de universiteit mislukt, kan dit bijvoorbeeld angst en faalangst veroorzaken; één enkele pijnlijke afwijzing kan leiden tot jaren van vermijding en eenzaamheid; pesten op de middelbare school kan ons verlegen en introvert maken als volwassenen, en een kritische baas kan onze zelfvertrouwen voor jaren aantasten.

Waarom we onze emotionele gezondheid meer aandacht zouden moeten geven

Dit zijn allemaal redenen waarom we onze emotionele gezondheid net zoveel (zo niet meer) aandacht en zorg zouden moeten geven als we onze fysieke gezondheid doen. Helaas doen we dat zelden. Terwijl we actie ondernemen bij de eerste aanblik van een kuchje of verrekking van de spieren, doen we weinig om veelvoorkomende emotionele verwondingen zoals afwijzing, mislukking, schuldgevoelens, piekeren of eenzaamheid te ‘behandelen’ wanneer we ze meemaken. Terwijl we meteen antibacteriële zalf op een snee of schaafwonde aanbrengen, doen we er weinig aan om ons zelfrespect te versterken of te beschermen als het laag is.

Het is waar dat we misschien niet weten welke acties we in dergelijke situaties kunnen ondernemen, maar het goede nieuws is dat dit soort informatie direct beschikbaar is. Het enige wat we hoeven te doen is het opzoeken op het Internet.

Copyright 2014 Guy Winch.

Guy Winch, Ph.D. , is een gediplomeerd psycholoog en auteur van emotionele eerste hulp: heling van afwijzing, schuld, falen en andere alledaagse verwondingen.

Als je interesse hebt om meer aandacht aan je emotionele gezondheid te geven, er is nu een online training om te leren loslaten. Je kan beginnen met 3 gratis lessen. Om te starten met de gratis lessen surf naar https://lerenloslaten.com/3-gratis-lessen

Hartegroet,

Jan Bommerez