De voornaamste oorzaak van chronische problemen, ziektes, chronische pijn, aanhoudende slaapstoornissen en cognitieve problemen is de ontregeling van de (in wezen levensbelangrijke) stress respons…

Om de ontregeling te begrijpen, dien je eerst te begrijpen hoe het systeem dient te functioneren. De stress respons is de instinctieve overlevingsreactie op een dreiging in de omgeving (stel een beer komt naar je toe).

De korte versie: de stress respons is de vecht- en vluchtreflex (vechten met de beer is geen goed idee, dus rennen) en als dat niet kan, de ‘freeze reflex’.

Meer in detail gaat het zo: het begint met de limbische hersenen, meer specifiek de amygdala die alarm slaan. De amygdala (2 amandelvormige kliertjes in de hersenen) produceren de stoffen voor de angstreflex.

De angstreflex initieert op zijn beurt 2 stresssystemen: eentje voor korte termijn, een instant reactie en eentje om het lijf voor te bereiden op langere stress.

Adrenaline en noradrenaline

Het korte termijn stress respons systeem produceert adrenaline en noradrenaline. Adrenaline wordt geproduceerd door de bijnier cortex (de buitenkant van de bijnier); noradrenaline wordt geproduceerd door de bijnier medulla (de binnenkant van de bijnier).

Adrenaline en noradrenaline zijn simpel gesteld stimulerende middelen. Ze helpen bijvoorbeeld om helderder te kunnen denken bij gevaar. Ze kunnen ook een soort euforie produceren die je doet geloven dat je de wereld kunt veroveren. Beide stimuleren de prefrontale cortex, het denk- en beslissingscentrum. Net genoeg adrenaline en noradrenaline leidt tot mentale helderheid (zoals bij positieve stress voor een sportwedstrijd of een optreden of een examen) maar teveel of een overdaad van die twee stimulantia leidt juist tot onvermogen om te denken en te focussen (cognitieve ontregeling).

Adrenaline en noradrenaline zorgen ook voor een sneller kloppend hart zodat bloed kan gepompt worden naar armen en benen (vechten en vluchten) en voor sneller en dieper ademen zodat je meer zuurstof kunt innemen. Noradrenaline vernauwt de aderen en dat zorgt voor het wegtrekken van een deel bloed uit ingewanden en seksuele organen zodat er meer bloed naar armen en benen kan gaan. Vernauwing in de aderen door noradrenaline heeft bijvoorbeeld ook invloed op de huid (verminderde elasticiteit en collageenverlies) en de nieren (minder filtering zodat je minder snel moet plassen).

De functie van cortisol

De amygdala zorgen in het korte termijn stress systeem ook voor een tijdelijke afsluiting van de analytisch functies zodat je niet vastloopt in denken maar direct tot instinctieve actie kunt komen.

Parallel met het korte termijnsysteem komt het lange termijnsysteem in actie: dat systeem produceert cortisol. De functie van cortisol is om het lichaam klaar te maken voor langer durende dreiging (zoals regelmatig misbruik in een relatie). Cortisol zorgt voor hogere bloedsuikerproductie en zorgt mee voor de modus van ‘actie eerst en denken later’. Cortisol zorgt ook voor minder diepe slaap en af en toe wakker worden ‘zodat je mogelijk gevaar kunt blijven waarnemen’… Adrenaline kan zorgen voor verlies aan eetlust terwijl cortisol het lichaam juist doet snakken naar suiker- en vetrijke voedingsmiddelen. Zo kun je dus tijdens een stressvolle periode niet alleen wakker worden maar ook naar de koelkast lopen om chocolade ijs te eten… Hoge cortisol niveaus reduceren ook de libido want seks is nu even niet de prioriteit. Eerst overleven!

De reactie van ons immuunsysteem

Een vaak vergeten onderdeel van de stress respons is het immuunsysteem dat zich klaar maakt om wonden te laten ontsteken zodat ze tijdelijk gestabiliseerd worden en je dus kunt blijven vechten en vluchten… Ontsteking is in eerste instantie een immuunreactie.

Als de dreiging wegvalt (beer gaat weg) zijn de stresssystemen voorzien van een zelfregulerende feedbacklus die ze weer afzet. Wanneer de dreiging echter chronisch wordt – zoals pesten op school of op het werk, wederkerend fysiek of emotioneel misbruik, een regelmatige dronken ouder, vaak ruzie tussen de ouders , etc. wordt die feedbacklus verstoord en ‘blijft het alarm aanstaan’.

DAT is de oorzaak van de ontregeling van de stress respons en van een hele resem problemen. De effecten zijn het ergst voor kinderen omdat die ontregeling ook het groeiproces mee verstoort. Dat kan leiden tot structurele verstoring van zenuwstelsel, hormonaal stelsel en immuunsysteem en zelfs van hoe DNA wordt gelezen en overgebracht!

De lange termijn invloed van cortisol is ook te zien in de hersenen: grotere amygdala (dus meer angst) en kleinere hippocampus (geheugenverlies). Omdat al die systemen samenwerken is de verstoring van een systeem dan ook vaak de oorzaak van de verstoring van een ander systeem. Zo kan een falend immuunsysteem ook voor cardiovasculaire problemen zorgen en ook spijsverteringsproblemen en seksuele ontregeling, etc.

Kinderen die ouders of opvoeders hebben die ze liefdevol opvangen en opnieuw veilig laten voelen blijken te kunnen ontsnappen aan de lange termijngevolgen van zware stress ervaringen. Als de ouders of opvoeders echter zelf bij stressoren horen, zijn de gevolgen op termijn nauwelijks te overzien. Google maar eens naar de ACE study (Adverse Childhood Experiences Study)…

Heling begint met inzicht in je eigen fysiologisch functioneren. Dat is de basis om er bewust te leren mee omgaan. Om te helen dien je verder ook te leren om de onverwerkte stress uit het lijf te bevrijden. Dat is wat je leert in de online training ‘Leren loslaten’. Je kan drie gratis lessen aanvragen om te ervaren of je er baat bij hebt. De totale training bevat 33 lessen.

Om de gratis lessen aan te vragen, surf naar https://www.lerenloslaten.com/3-gratis-lessen/

Ik wens je toe dat je diepe heling mag kennen.

Jan Bommerez, auteur van Minder Moeten Meer FLOW