Er is een gezonde stress respons i.e. het lichaam dat wordt gemobiliseerd om te vechten of te vluchten. Maar er is ook een toxische stress respons i.e. stress die blijft duren tot lang nadat het gevaar geweken is omdat het ‘alarmsignaal’ in onze hersenen blijft aanstaan.
- Heb je last van terugkerende migraines?
- Heb je last van darmproblemen?
- Heb je soms last van heftige hartkloppingen?
- Heb je last van piekeren?
- Heb je last van een soort onzichtbare last op je schouders?
- Heb je last van onverklaarbare pijnen?
Dat is met grote waarschijnlijkheid te wijten aan chronische stress…
Het begin van een duurzame oplossing voor het chronisch stressprobleem is begrijpen wat er gebeurt in het lichaam (natuurlijk ook je dokter te raadplegen!).
De stress respons in ons lichaam wordt gereguleerd door de zogenaamde HPA-as. Dat is een verwijzing naar de Engelse naam: ‘Hypothalamic-Pituitary-Adrenal axis’. In het Nederlands: Hypothalamus-Hypofyse-Bijnier as.
Hoe de HPA-as verstoord wordt en tot chronische stress leidt
Laten we eerst bekijken hoe die as verondersteld is te werken en dan vervolgens hoe die verstoord wordt en tot chronische stress leidt. Laten we veronderstellen dat je in bed ligt en rond 2 uur ‘s nachts hoor je plots de trap kraken en dan opnieuw. Je krijgt een ‘adrenaline’ rush. Plots ben je klaar wakker. Dat gebeurt in een fractie van een seconde en het gebeurt voor je denken kan analyseren wat er mogelijks aan de hand is.
Als de overlevingshersenen iets als gevaarlijk evalueren gaat de HPA-as instant in werking. Dat kan je leven redden wanneer je bijvoorbeeld snel moet remmen op de snelweg. Vaak ga je pas daarna je hart voelen bonzen of je voelt je benen trillen of je maag krimpt samen… Waar komt dat vandaan?
De hypothalamus scheidt hormonen af die de hypofyse en de bijnieren activeren. Er wordt dan instant adrenaline en cortisol in het bloed afgescheiden. Cortisol verhoogt de suikerspiegel zodat je meer energie ter beschikking hebt als je moet vechten of vluchten. Adrenaline doet je hart sneller pompen, stuurt meer bloed naar hoofd en ledematen voor snel reageren en haalt tegelijk bloed weg uit ingewanden en seksuele organen want die zijn nu even niet prioritair.
Alles wordt door het brein ingezet op ‘overleven’
Terug naar ons voorbeeld: je ligt daar dus in bed met een snel pompend hart, snelle pols, versnelde ademhaling en gespannen spieren: klaar voor actie. Ondertussen heeft ook de denkende cortex de informatie ontvangen en besef je dat je de voetstappen van je tienerzoon hoort die laat thuiskomt. Het lichaam kan nu meteen overschakelen maar de relax en herstel respons dank zij het parasympathische zenuwstelsel. De HPA-as gaat terug in ruststand.
De hele stresscyclus is dus een cirkel met de eerste helft om de vecht- en vlucht respons te activeren en de tweede helft om de rust- en regeneratierespons te activeren.
Chronische stress ontstaat wanneer de tweede helft van de stressrespons uitblijft: er komt dan geen rust en regeneratie en uiteindelijk worden bijvoorbeeld de bijnieren uitgeput.
Wat weinig mensen weten en begrijpen is dat emoties lichaamsreacties zijn. Ze zijn deel van de stress respons. Boosheid hoort bij vechten en angst bij vluchten.
Wanneer we emoties zoals angst, verdriet of boosheid niet kunnen verwerken blijft de HPA-as actief.
Er blijven stresshormonen in de bloedstroom komen, in kleinere dosis weliswaar maar wel over lange periodes.
Dat verklaart veel chronische aandoeningen, inclusief auto-immuunziektes zoals reumatoïde artritis, gastritis, huidaandoeningen zoals psoriasis, etc.
Stanford Professor Robert Sapolsky zei ooit ‘De stress respons kan – wanneer stresshormonen constant in de bloedstroom blijven lekken, meer schade veroorzaken dan de stressoren zelf.’
Zo kan een voortdurende financiële stress op termijn voor allerlei fysieke problemen zorgen (spijsverteringsproblemen, slapeloosheid, seksuele disfunctie…) en zo kan langdurig liefdesverdriet bijvoorbeeld letterlijk het hart aantasten (het zogenaamde ‘gebroken hart syndroom’). Langdurige stress wordt zo traumatisch.
Onverwerkte emoties, zelfs uit de kindertijd, kunnen later in het leven voor de verstoring van allerlei systemen zorgen (zoals blijkt uit een beroemde studie met 17.000 deelnemers van gemiddeld 58 jaar waarbij hun chronische gezondheidsproblemen werden gerelateerd aan negatieve ervaringen uit hun kindertijd – de zogenaamde ACE studie: Adverse Childhood Exeriences Study).
Oude emoties leren verwerken en loslaten is daarom iets van levensbelang (naast natuurlijk ook dingen zoals gezond eten, sporten, tijd nemen voor regeneratie etc.)
Duizenden mensen namen in Nederland en België deel aan de dagworkshop ‘Leren loslaten’.
Omdat ik fulltime werk aan een boek over trauma wordt de heilzame live workshop vanaf 1 maart vervangen door een online training maar wel met 4 keer meer oefeningen. Je krijgt een jaar toegang tot de lessen en oefeningen. Zo kun je 52 weken lang elke dag een beetje (of veel) loslaten…
Er zijn 3 gratis lessen die je kunt uitproberen via de pagina https://www.lerenloslaten.com/3-gratis-lessen/
Ik wens je alvast een leven toe vol gezondheid, geluk en FLOW!
Jan Bommerez, auteur van ‘Minder Moeten Meer FLOW’, ‘FLOW en de Kunst van het Zakendoen’, ‘Kun je een rups leren vliegen”?’ en ‘Door de bomen het bos zien’.
